Thuế là gì? Khái niệm và đặc trưng cơ bản của thuế

Chúng ta thường nhắc đến thuế thư một như một khoản tiền công quỹ phải nộp cho nhà nước mà rất ít ai hiểu tường tận về nó. Vậy thuế là gì? Tất tần tật về thuế mà bạn có thể chưa biết sẽ được chia sẻ trong bài viết này.

1. Thuế là gì?

Thuế là gì? Cho đến nay vẫn chưa có một khái niệm nào trên thế giới thống nhất về thuế. Đứng ở các góc độ khác nhau của các nhà kinh tế khác nhau lại có một khái niệm khác nhau về thuế.
Một trong những khái niệm phổ biến về thuế đó là “Thuế là một khoản thu bắt buộc, không bồi hoàn trực tiếp của Nhà nước đối với các tổ chức và các cá nhân nhằm đáp ứng nhu cầu chi tiêu của Nhà nước vì lợi ích chung”.

Ngoài ra còn có khái niệm khác “Thuế là một khoản phí tài chính bắt buộc hoặc một số loại thuế khác áp dụng cho người nộp thuế (một cá nhân hoặc pháp nhân) phải trả cho một tổ chức chính phủ để tài trợ cho các khoản chi tiêu công khác nhau”.

Thuế được áp dụng lần đầu tiên ở Ai Cập cổ đại vào khoảng năm 3000-2900 TCN, nếu không trả tiền hoặc trốn thuế chống lại việc nộp thuế sẽ bị phạt theo quy định của Pháp luật.

2. Tất tần tật về thuế mà bạn có thể chưa biết

Nói về thuế, có rất nhiều các vấn mà chúng ta cần biết và tìm hiểu, mỗi công dân phải thực hiện nghĩa vụ đóng thuế với Nhà nước đồng thời cũng là một chủ thể góp phần quản lý nguồn thuế.

2.1. Tại sao phải đánh thuế? Đặc điểm của thuế

Khi xã hội loài người được hình thành cần có một tổ chức lãnh đạo được lập ra và hoạt động nhằm đem đến lợi ích cho tất cả mọi người. Điều này đặt ra phải có một quỹ chung để thực hiện và chi cho các công việc cần thiết thuế được hình thành. Hiện nay, thuế đã trở thành một công cụ không thể thiếu dù ở bất cứ xã hội nào. Nhà nước đặt ra chế độ thuế khóa do dân cư đóng góp để có tiền chi tiêu cho sự tồn tại và hoạt động của mình.

Đặc điểm của thuế:

Các khoản thu thuế được tập trung vào Ngân sách nhà nước là những khoản thu nhập của nhà nước được hình thành trong quá trình nhà nước tham gia phân phối của cải xã hội dưới hình thức giá trị.

• Thuế là tiền đề cần thiết để duy trì quyền lực chính trị và thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của nhà nước.
• Thuế dựa vào thực trạng của nền kinh tế (GDP, chỉ số giá tiêu dùng, chỉ số giá sản xuất, thu nhập, lãi suất,...).
• Thuế được thực hiện theo nguyên tắc hoàn trả không trực tiếp là chủ yếu.

2.2. Vai trò của thuế

• Thuế giữ vai trò quan trọng trong xã hội hiện tại nếu không có thuế nhà nước sẽ không thể hoạt động vững mạnh.
• Nguồn thu của ngân sách nhà nước: Thuế được coi là khoản thu quan trọng nhất, mang tính chất ổn định lâu dài và khi nền kinh tế càng phát triển thì khoản thu này càng tăng.
• Công cụ góp phần điều chỉnh các mục tiêu kinh tế vĩ mô: Góp phần thực hiện chức năng kiểm kê, kiểm soát, quản lý hướng dẫn và khuyến khích phát triển sản xuất, mở rộng lưu thông đối với tất cả các thành phần kinh tế theo hướng phát triển của kế hoạch nhà nước, góp phần tích cực vào việc điều chỉnh các mặt mất cân đối lớn trong nền kinh tế quốc dân.

2.3. Phân loại thuế

Căn cứ vào nhiều tiêu thức khác nhau mà người ta phân thuế ra thành nhiều loại để có thể dễ dàng quản lý.

Phân loại theo hình thức thu gồm:

• Thuế trực thu: Là loại thuế thu trực tiếp vào khoản thu nhập, lợi ích thu được của các tổ chức kinh tế hoặc cá nhân. VD: thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế thu nhập cá nhân, thuế chuyển nhượng quyền sở hữu đất.
• Thuế gián thu: Là loại thuế do các nhà sản xuất, thương nhân hoặc người cung cấp dịch vụ nộp cho Nhà nước thông qua việc cộng số thuế này vào giá bán cho người tiêu dùng chịu. VD: Thuế giá trị gia tăng, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế xuất nhập khẩu.

Phân loại theo tính chất hành chính gồm:

• Thuế nhà nước (quốc gia): nộp vào ngân sách trung ương
• Thuế địa phương: nộp vào ngân sách chính quyền địa phương
• Cách phân loại này thường được sử dụng trong kế toán quốc gia, dựa vào cách tổ chức quản lý thu và cấp ngân sách thụ hưởng chúng.

Phân loại thuế theo tính chất kinh tế gồm có:

• Dựa theo yếu tố kinh tế bị đánh thuế: Thuế được chia thành thuế đánh vào thu nhập, thuế đánh vào tài sản tiêu dùng, thuế đánh vào tài sản, thuế đánh vào doanh nghiệp
• Dựa theo yếu tố và tác nhân kinh tế chịu thuế: Thuế có các loại gồm thuế đánh vào doanh nghiệp như: Thuế môn bài, thuế xuất nhập khẩu, thuế thu nhập cá nhân, thuế tài nguyên, thuế tiêu thụ đặc biệt, phí, lệ phí khác, tiền thuế đất, thuế đánh vào hộ gia đình, thuế đánh vào sản phẩm.
• Dựa theo lĩnh vực, thuế được phân chia theo các lĩnh vực kinh tế bị đánh thuế: Ví dụ thuế đánh vào bảo hiểm, thuế đánh vào tiết kiệm, thuế đánh vào bất động sản…

2.4. Kế toán thuế

Kế toán thuế là một trong những vị trí không thể thiếu ở mỗi doanh nghiệp trong xã hội hiện đại. Quá trình phát triển buôn bán thương mại ngày một tăng cao, kiểm soát thuế là một trong những vấn đề vô cùng khó khăn không chỉ đối với nhà nước mà còn đối với mỗi doanh nghiệp.

Nghiệp vụ kế toán thuế xảy ra thường xuyên và định kỳ đảm bảo quyền và nghĩa vụ nộp thuế của doanh nghiệp đối với Nhà nước. Kế toán thuế có ý nghĩa quan trọng, các thông tin mua bán trao đổi được kế. toán thuế lưu trữ và tổng hợp làm căn cứ xác định thuế mà doanh nghiệp, các tổ chức kinh tế hoạt động kinh doanh phải nộp cho nhà nước.

Trước kia kế toán thuế thường quản lý hóa đơn, chứng từ giấy điều này khiến cho kế toán thuế rất bận và quá tải công việc, còn thường xuyên xảy ra các sai sót không đáng có. Phần mềm hóa đơn điện tử ra đời đánh dấu một bước ngoặt mới trong việc áp dụng công nghệ và quản lý sản xuất.

Hóa đơn điện tử giúp kế toán thuế có thể quản lý, tra cứu hóa đơn mọi lúc mọi nơi, xuất lập hóa đơn nhanh chóng dễ dàng, đặc biệt chi phí lưu trữ, vận chuyển, bảo quản hóa đơn chứng từ được giảm xuống tối đa đem đến hiệu quả tối ưu cho doanh nghiệp.

Thuế được công khai minh bạch đảm bảo cho một xã hội phát triển vững mạnh, nộp thuế vừa là trách nhiệm vừa là nghĩa vụ của các doanh nghiệp.